Zaman ekleri-Zamanlar-Dımabestiki wextun
Wext Viyertı
Zaman ekleri (Zamanlar)-Dımabestiki wextun(Wêxti)
Qısêkerdış Zazakidı çahar hıew wêxtunra qal bena. Inı zi;
1- Wext Viyertı (Geçmiş Zaman);
Mesela: “Umyayış” wext viyertı ser vajiy se; ına çequiy bena “umyı ya zi umyê”
.“Gelmek” Geçmiş zamana göre söylense, bu kelime “geldi” olur.
. “Kaykerdış” wext viyertı ser vajiy se; ına çequiy bena “kaykerd”
.“Oynamak” Geçmiş zamana göre söylense, bu kelime “Oynadı” olur.
. “Bermayış” wext viyertı ser vajiy se; ına çequiy bena “Berma”
. “Ağlamak” Geçmiş zamana göre söylense, bu kelime “Ağladı” olur.
. *** Wext viyertıdi, çequyê e’mêlıd pabestıkê “yiş -iş -ş” diyena wuera.
Not: Wext Viyertıd eg e’mel şıma çımun xuıra diyawa se, ın qêdıwog mı nışta, ın qêdıra vajyena ya zi nısyena.
Hol bıunên itara: Eg e’mel tı nidiyuw se û yow kes tıra wunuwse zi, ın wextra zi vuni Wext Viyertıwo Nizunayı…
Wext Viyertıwo Nizunayı (Bilinmeyen Geçmiş Zaman):
Mesela: “Umyayış” wext viyertıwo nizunayidı vajiy se, ına çequiy bena “Umyab ya zi umıb”
. “Gelmek” Bilinmeyen geçmiş zamana göre söylense, bu kelime “gelmişti” olur.
. “Kaykerdış” wext viyertıwo nizunayidı vajiy se, ına çequiy bena “Kaykerdıb”
. “Oynamak” Bilinmeyen geçmiş zamana göre söylense, bu kelime “Oynamıştı” olur.
. “Bermayış” wext viyertıwo nizunayidı vajiy se, ına çequiy bena “Bermab”
. “Ağlamak” Bilinmeyen geçmiş zamana göre söylense, bu kelime “Ağlamıştı” olur.
. “Vazdayış” wext viyertıwo nizunayidı vajiy se, ına çequiy bena “Vazdab”
. “Koşmak” Bilinmeyen geçmiş zamana göre söylense, bu kelime “Koşmuştu” olur.
Not: In wextıd çequiyê e’melıd “yış” vera “ıb” nısyena…
2- Ina Wext (Şimdiki Zaman);
Mesela: “umyayış” Ina wext seri vajiy se; ına çequiy bena “umyawa”
. “Gelmek” Şimdiki zamana göre söylense, bu kelime “geliyorum” şeklinde olur.
. “Kaykerdış” Ina wext seri vajiy se; ına çequiy bena“Ha kaykena”
. “Oynamak” Şimdiki zamana göre söylense, bu kelime “Oynuyorum” şeklinde olur.
. “Bermayış” Ina wext seri vajiy se; ına çequiy bena“Ha Bermena”
. “Ağlamak” Şimdiki zamana göre söylense, bu kelime “Ağlıyorum” şeklinde olur.
. “Şiyayiş” Ina wext seri vajiy se; ına çequiy bena“Ha şına”
. “Gitmek” Şimdiki zamana göre söylense, bu kelime “Gidiyorum” şeklinde olur.
. *** Ina wextıdi , çequyê e’mêl dıma ıni pabestik yêni “-na, -wa” Yow zi eg çekuiy dıma pabestıkê “na” umyê se, vêrniyê e’melıdı zi gera “Ha” bınisiyuw.
Wext Herayi
3- Wext Herayi (Geniş Zaman);
Mesela: “umyayış” Wext Herayi seri vajiy se; ına çequiy bena “Yena”
. “Gelmek” Geniş zamana göre söylense, bu kelime “gelirim” şeklinde olur.
. “Kaykerdış” Wext Herayi seri vajiy se; ına çequiy bena“Kaykena”
. “Oynamak” Geniş zamana göre söylense, bu kelime “Oynarım” şeklinde olur.
. “Bermayış” Wext Herayi seri vajiy se; ına çequiy bena“Bermena”
. “Ağlamak” Geniş zamana göre söylense, bu kelime “Ağlarım” şeklinde olur.
. “Şiyayiş” Wext Herayi seri vajiy se; ına çequiy bena“Şına”
. “Gitmek” Geniş zamana göre söylense, bu kelime “Giderim” şeklinde olur.
. *** Ina wextıdi , çequyê e’mêl dıma Tênıka ına pabestik yena “-na” Yow zi ınê bızunênıg bênatê “ına wext” o benatê “wext herayi”dı yow ferq estu. Ow zi, “wext herayid” vêrniyê çekuyida “Ha” çinika. Tênıka “Ina wext”ıd vêrniyê çequiyıda “Ha” esta.
4- Wext Ba’d êr (Gelecek Zaman);
Mesela: “umyayış” Wext Ba’d êri ser vajiy se; ına çequiy bena “Yenu”
. “Gelmek” Gelecek Zamana göre söylense, bu kelime “gelecek” şeklinde olur.
. “Kaykerdış” Wext Ba’d êri ser vajiy se; ına çequiy bena“Kaykenu”
. “Oynamak” Gelecek Zamana göre söylense, bu kelime “Oynayacak” şeklinde olur.
. “Bermayış” Wext Ba’d êri ser vajiy se; ına çequiy bena“Bermenu”
. “Ağlamak” Gelecek zamana göre söylense, bu kelime “Ağlayacak” şeklinde olur.
. “Şiyayiş” Wext Ba’d êri ser vajiy se; ına çequiy bena“Şınu”
. “Gitmek” Gelecek zamana göre söylense, bu kelime “Gidecek” şeklinde olur.
. *** Wext Ba’d êridi , çequyê e’mêlıd pabestıkê “yiş” diyena wuera û “Yiş” vera pabestıka “u” yena.
Gellê umbaziyên. çot nıştê ma, mara vajên.
Dest bıdên mawıg wa Zazaki vin nibu.